Kuşaktan kulağa aktarılan Ege otları

Datça'da ocak ayından nisan ayı sonlarına kadar pek çok ot yetişiyor. Mevsimine göre toplanan otlar temizlenip, ayıklandıktan sonra kimi zaman pişirilerek kimi zaman çiğ haliyle derin dondurucularda depolanıp yıl boyu tüketiliyor. İlçede turizm sezonu boyunca yerli ve yabancı turistlerin büyük ilgi gösterdiği otlar, restoran ve lokantaların yanı sıra Datçalıların sofralarının da vazgeçilmezlerı arasında bulunuyor. Datça'da yetişen yüzlerce ot çeşidi arasında devetabanı, labada, ebegümeci, kazayağı, gışıyak, acıca, turp otu, zemperlik (gelincik), dallampa veya dalleme (papatya sapı), tilki otu, gara gazıyak, sarı ot, kişniş, iğnelik, çeti otu (karahindiba), dılan (ısırgan otu) ön sıralarda yer alıyor.

'OTLAR, BAHARIN MÜJDECİLERİDİR'

Datça'nın kırsal Reşadiye Mahallesi'nde yaşayan ev kadını Tennur Balcı (53), Datça Yarımadası'nın zengin bitki çeşitliliğine sahip olduğunu söyledi. Kentin doğal ortamında yetişen otların salata ve kavurmalar başta olmak üzere meze ve böreklerde kullanıldığını belirten Balcı, "Datça'da otlar baharın müjdecisidir. Sofralarımızın olmazsa olmazıdır. Hem salatalar hem de yemeklerde kullanırız. Özelikle kavurma yaparız. Pirinç ve bulgurla da pişirilir. Turp otunu meze ve salatalarda kullanır, çorbalarımızın yanında servis yaparız. 'Gara gazıyak' adını verdiğimiz otların böreği çok lezzetli olur. Sarı ot ise şifa deposudur. Mide ve bağırsaklara iyi geldiği bilinir. 'Gışıyak' isimli otumuzun ise yemeğini yaparız. Kavururuz, yumurtalısı çok güzel olur. Arapsaçı (rakı otu) ise hem sütle kavrulur hem de kuzu etli yemeği olur" dedi.

KUŞAKTAN KUŞAĞA AKTARILAN BİR KÜLTÜRÜ

Datça Özcan Yılmaz Anadolu Otelcilik Turizm Meslek Lisesi mezunu, evli ve bir çocuk annesi Gözde Yarımağa (26), mutfağında otun büyük bir öneme sahip olduğunu ifade etti. Datça ot yemeklerinin geçmişten günümüze kadar uzanan bir kültürün izlerini taşıdığını belirten Yarımağa, "Ot, bize büyüklerimizden kalan bir miras. Geçmişte ninelerimizden, annelerimizden bize kadar uzanan ot serüveninin, gelecek kuşaklara da taşınacağını umut ediyorum. Çünkü Datça'mızın doğası, otların yetişmesi için çok elverişlidir. Her yerden adeta ot fışkırıyor. Biz de gençlere otları tanıtıyoruz" diye konuştu.

40INA KADAR KEÇİYİ SONRA KEÇİNİN YEDİĞİNİ YİYECEKSİN

Datça Belediyesi Hızırşah Kültür Evi Sorumlusu Arkeolog Okan Özalp ise Datça'da, Yörük kültürünün halen yaşatıldığına dikkat çekti. Özalp, "Datça'daki dağlar, Torosların sonudur. Dolayısıyla Yörük kültürü halen yaşatılıyor. Datçalılar ve Yörüklerin, ortak bir deyimleri var: '40'ına kadar keçiyi yiyeceksin. 40'ından sonra ise sağlıklı yaşayabilmek için keçinin yediğini yiyeceksin' derler. Datça aynı zamanda geçmişte antik dönemde, Knidos'ta tarihte ilk farmakolojik yani ecza biliminin merkezleri bulunuyor. O dönemin hekimleri ki Kos'ta Hipokrat dahil bu bölgeye gelip, dünyanın dört bir yanından topladıkları otları bu topraklara ekmişler. 2 bin 500 yıldır var olan ve günümüze kadar ulaşan bu otlar iklimin müsait olması nedeniyle bu coğrafyayı benimsemişler. Binlerce yıl önce otlar ecza biliminde kullanılmış ve ilaç elde edilmiş" dedi.

Ege’nin şifa dağıtan otları

CİBES OTU

Lahana familyasından tadı tatlımsı, hafif baharatlı bir bitkidir. Yoğun C vitamini içeren cibes otu iştah açar, bağırsakları çalıştırarak sindirimi kolaylaştırır. Cildi güzelleştirir, canlılık ve dirilik kazandırır. Zayıflama diyetlerinde uzun süre tokluk hissi vermesi, vitamin, mineral desteği ve idrar söktürücü özelliğinden dolayı tercih edilir. Aşırı tüketimi su kaybına ve halsizliğe yol açabileceğinden kaçınılması gerekir. İlkbaharda bulunabilen ve balık sofralarının vazgeçilmezi olan cibes otunu, çiğ olarak tüketebilir, haşlayarak salata yapabilir veya yemeklerinize ekleyebilirsiniz. 

ARAPSAÇI 

Arapsaçı Otu, maydanozgiller ile rezene familyasından olan genelde iki yıllık otsu bitkidir. Faydaları saymak ile bitmeyen arapsaçı otunun en bilinen özelliklerinden diğeri ise bağırsakları rahatlatıcı bir özelliğinin olmasıdır. Arapsaçı otunun günümüzde görülmekte olan diğer bir faydası ise görme yetisine yapmış olduğu katkısıdır. Sebze kavurması olarak yemek biçiminde de tüketilmektedir. Zeytinyağı ile arapsaçı otundan yemek yapmak mümkündür. Son olarak isteğe bağlı salata ve benzeri yiyecekler içerisine koyulup kullanılabilir.

RADİKA

Tırtıklı yapraklı, koparıldığında sütü çıkan bir bitkidir. Besleyici değeri yüksek bir ot olan radika vücuda güç ve zindelik verir. Pankreas üzerine olumlu etkisi vardır ve böbreklerin çalışmasında aktif rol oynar. Göğsü yumuşatır ve öksürüğü keser. İdrar söktürücü özelliği bulunur. Kan temizleyici etkisi sayesinde, romatizma ve gut hastalıklarında da yardımcı olabilir. Radikayı salatalarınıza ekleyerek tüketebilirsiniz.

KUŞKONMAZ

Karaciğer için yararlı olup A, C, B1 ve B2 vitaminlerini barındırır. Egzama gibi cilt hastalıklarına karşı kullanılır. Böbrekleri çalıştırıcı özelliği vardır. Vücutta oluşan iltihap ile mücadele eder. Kalp krizi riskini azaltır, kalbin dostudur. Kolesterolün düşürülmesine yardımcı olur. Mart veya nisan ayından haziran ayına kadar bulabileceğiniz kuşkonmazı haşlayarak veya pişirerek tüketebililir, yemeklerinize ekleyebilir ya da çiğ olarak yiyebilirsiniz.

ŞEVKETİ BOSTAN

Şevketi bostan otu vitamin ve mineral bakımından zengindir. Gövdesi beyaz etli, kanatlı ve dikensi bir yapıya sahiptir. Hazmı kolaylaştırır, bağırsakları çalıştırır, idrar söktürücüdür. Solunum rahatsızlıkları ve çeşitli karaciğer hastalıklarında şifa niyetine kullanılır. Ayrıca baş ağrısı tedavisinde sıkça başvurulan alternatif tıp yöntemleri arasında yer almaktadır. Aralık ayından itibaren nisan ve mayıs sonuna kadar yetişen şevketi bostan otunu yemeklerinize ekleyerek tüketebilirsiniz.

EBEGÜMECİ

Halk arasında develik ya da gömeç olarak da bilinen, leylak ya da pembe renkli çiçekleriyle insanın gözünü, güzel salata ve yemekleriyle karnını doyurur. Üst solunum yolları hastalıklarına, öksürük ve bronşit tedavisinde yardımcı olarak tüketilebilir. Yaprakları kurutularak elde edilen bitki çayı ise alerji ve kaşıntıya iyi gelir. Yüksek oranda protein içeren bitkinin yapraklarını ıspanak gibi kavurarak, yemeklerinize katarak tüketebilirsiniz.