KATEGORİLER

Yazının devamını okumak için tıklayınız...

TÜİK

Türkiye İstatistik Kurumu;

Resmi istatistiklerin üretimine ve organizasyonuna ilişkin temel ilkeleri ve standartları belirlemek; ülkenin ihtiyaç duyduğu alanlarda veri ve bilgilerin derlenmesini, değerlendirilmesini, gerekli istatistiklerin üretilmesini, yayımlanmasını, dağıtımını ve Resmi İstatistik Programında istatistik sürecine dâhil kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyonu sağlamaktadır.

İstatistik başlangıçta teknik bir disiplin olarak ele alınırken günümüzde bir bilim dalı olarak kendini kabul ettirmiş, ulusal ve uluslararası boyutta gelişmelerin temelini oluşturmuştur. Bilgi çağı olarak adlandırılan gelişmeler istatistiği evrensel bir konuşma dili konumuna getirmiştir.

Günümüzde ulusal ve uluslararası sosyal ve ekonomik gelişme hedeflerinin belirlenmesi ve bu hedeflerin başarısı güncel, güvenilir istatistiklerle sağlanmaktadır. Doğru bilgi, doğru yorum ve doğru karar sürecinde araştırmacılar, politikacılar, karar alıcılar ve tüm bireyler çalışmalarında istatistiki bilgileri etkin olarak kullanmaktadırlar.

İlk çağda bile insanlar bazı toplu olayları belirleme ihtiyacı duymuşlardır. Devletlerin kurulması ile birlikte insanlar sınır belirleme, vergi toplama, toprak dağılımına yönelik amaçlarla kayıt tutmaya başlamışlardır. Büyük bir coğrafyada, farklı ırklar, diller, dinler ve kültürler üzerindeki hakimiyetin devam ettirilmesinin koşullarından birisi şüphesiz kayıt sistemlerinin iyi olmasından kaynaklanmıştır.

CUMHURİYET ÖNCESİ

Orta Asya’da büyük uygarlıklar kuran Türk toplumları tarafından, Hindistan, Çin ve İran'da  bilgiye önem verilmiş, İlhanlılar ve Selçuklular döneminde nüfus sayımı çalışmaları yapılmıştır. Osmanlı yönetimince, kuruluş döneminden itibaren geliştirilen idari gelenekler arasında "kayıt sistemleri" de önemsenmiştir. Devlet organları içerisinde yer alan kurumlar tarafından idari ve mali fonksiyonlar yerine getirilirken; ayrıntılı, düzenli, sistematik yapıda belge ve defterlerle derlenmiştir. Ancak bu bilgiler istatistik değerlendirme amaçlı olmayıp, devletin idari ve mali fonksiyonlarının birer yan ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Günümüzde bu bilgileri istatistik amaçlı olarak değerlendirebilmek için yoğun çalışmaların yapılması gerekmektedir.

Tarım ve araziye ait bilgi toplamak amacıyla 1326-1360 ve 1360-1389 yılları arasında toprak ve nüfus sayımları yapılmıştır. 1389 yılında kurulan "Defterhaneler"e ait kayıtlar kısmen de olsa istatistik ihtiva etmektedir. Kanuni Sultan Süleyman genel bir sayım yapılması için çalışmalar başlatmış, bu sayımın her yüzyılda bir tekrarlanmasına ilişkin maddenin Kanunname'de yer almasını sağlamıştır.

Osmanlı yönetiminin modern istatistiki bilgi ve yöntemlerden yararlanma çabaları 19. yüzyılda reform süreci ile başlamıştır. 1830 tarihli nüfus sayımı bunun ilk örneğidir. Tanzimat reformları sonucu merkeziyetçi yapıyı geliştiren Osmanlı yönetimi; eğitim, sağlık, haberleşme, ulaşım vb. alanlarda sorumluluklarını artırmış, dolayısıyla toplum hakkında daha sağlıklı ölçülebilir nitelikte bilgilere ihtiyaç duymuştur.

19. Yüzyılın ilk yıllarından itibaren, merkezi sisteme dayalı olarak, merkez ve taşrada istatistik büroları açılmış, çalışmaları takip ve kontrol etmek üzere merkezi bir organ kurulmuştur. 1891'de yürürlüğe giren "Bab-ı Ali İstatistik Encümeni Nizamnamesi" uyarınca Bab-ı Ali'de kurulan Merkezi İstatistik Encümeni ile istatistik hizmetleri kanuni bir esasa bağlanmıştır. 1918 yılında çıkarılan yeni bir kanunla istatistik faaliyetleri Sadaret'e bağlı İstatistik Müdüriyeti Umumiyesi bünyesinde toplanmış, uygulaması bir yıl devam ettikten sonra yürürlükten kaldırılmıştır. Önceki sistem Cumhuriyet dönemine kadar devam etmiştir.

CUMHURİYET DÖNEMİ 

1926 "Merkezi İstatistik Dairesi" kurulmuştur.

1930 1554 Sayılı Kanun ile "İstatistik Umum Müdürlüğü" adını almıştır.

1933 2203 Sayılı Kanun ile "İstatistik Umum Müdürlüğü"; görevlerini Umum Müdürü, Müşavirlik, Muavinlik ve 10 Şube ile sürdürmüştür.

1939 3656 Sayılı Kanun ile "Taşra Mıntıka Teşkilatı" ve "Fiyat İstatistikleri Müdürlüğü"nün teşkilata dahil edilmesi karara bağlanmıştır.

1945 Kurumun adı "İstatistik Genel Müdürlüğü" olarak değiştirilmiştir.

1950 5629 Sayılı Kanun ile 3656 ve 4644 Sayılı Kanunlardaki bazı kadrolar kaldırılarak yeni kadrolar ve yeni faaliyetlerin başlaması öngörülmüş, "Tetkik ve Araştırma Dairesi" kurulmuştur.

1952 "İstatistik Umum Müdürlüğü" adını tekrar almıştır.

1955 6534 Sayılı Kanun ile Genel Nüfus, Genel Tarım ve Genel İşyeri Sayımlarının hangi yıllarda yapılacağına dair hükümler getirilmiştir.

1960 "İstatistik Genel Müdürlüğü" olarak kurum adı tekrar değiştirilmiştir.

1962 Devlet Planlama Teşkilatının kurulması kararı ile birlikte 53 Sayılı Kanunla kurumda, "Devlet İstatistik Enstitüsü" adı altında yeni bir organizasyon kurulmuştur.

1984 219 Sayılı "DİE Başkanlığı'nın Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname" ile teşkilat yeniden yapılandırılmıştır.

1989-90 357, 367 ve 403 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnameler ile değişiklikler yapılarak yeni düzenlemeler yapılmıştır.

2005 5429 Sayılı Türkiye İstatistik Kanunu ile "Türkiye İstatistik Kurumu" kurulmuştur. Türkiye İstatistik Kurumu; İstatistik Konseyi ve Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı'ndan oluşmuştur.

Tüi̇k Haberleri

  • Akraba evliliğinde düşüş sürüyor

    Gündem, 02 Nisan 2024

    Akraba evliliğinde düşüş sürüyor

    Türkiye'de 2010'da 34 bin 564 olan akraba evliliği sayısı, 2023'te 18 bin 26'ya düştü. 2023'te akraba evliliklerinin en yaygın olduğu il Şanlıurfa olurken, Bartın ise akraba evliliğinin en az görüldüğü kent oldu.

  • Türkiye tarımda kendine yetiyor mu?

    İş-Yaşam, 29 Mart 2024

    Türkiye tarımda kendine yetiyor mu?

    Türkiye'nin tahıl ürünlerinde 2022-23 piyasa döneminde yurt içi üretimin yurt içi talebi karşılama derecesi (yeterlilik derecesi) yüzde 92,3 olarak açıklandı. Meyveler ve içecek bitkilerinde en yüksek yeterlilik derecesi yüzde 683,5 ile fındıkta gerçekleşirken, sebze ürünleri toplamı için yurt içi talebi karşılama derecesi yüzde 111,3 oldu.

  • Artık “çok yaşlı”yız

    Sosyal Güvenlik, 28 Mart 2024

    Artık “çok yaşlı”yız

    Türkiye’de 65 yaş üstü nüfus toplam nüfusun yüzde 10,2’sine ulaştı. Türkiye böylece “çok yaşlı” ülkeler arasına girdi. Çalışma çağındaki her 100 kişiye düşen yaşlı sayısını gösteren yaşlı bağımlılık oranının yüzde 7’den yüzde 14’e çıkması Fransa’da 100 yıl, ABD’de 65, Almanya’da 45, Türkiye’de ise 30 yılda gerçekleşti. 2023 yılında yaşlı bağımlılık oranı yüzde 15,0’e çıktı. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberi

    Sanayide reel ücret endeksi arttı

    Sosyal Güvenlik, 26 Mart 2024

    Sanayide reel ücret endeksi arttı

    Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nca çalışılan saate göre hesaplanan sanayide reel birim ücret endeksi 2023 yılında önceki yıla göre arttı. En yüksek artış madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe gerçekleşti. Endeks dolar bazında ise 2009 - 2016 dönemindeki seviyenin altında bulunuyor. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberi

    Türkiye'nin en yaşlı ve en genç illeri

    İş-Yaşam, 22 Mart 2024

    Türkiye'nin en yaşlı ve en genç illeri

    Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından gerçekleştirilen 'Türkiye Yaşlı Profili Araştırması 2023' kamuoyuyla paylaşıldı. Verilerde Türkiye'nin en genç ve en yaşlı illeri de açıklandı.

  • Boşananların sayısı bu illerin nüfuslarını geçti

    Yaşam, 24 Şubat 2024

    Boşananların sayısı bu illerin nüfuslarını geçti

    Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) 2023 yılına ilişkin evlenme ve boşanma istatistikleri açıklandı. Buna göre, geçen yıl en çok boşanma 33 bin 297 ile İstanbul'da, en az boşanma 77 ile Bayburt'ta gerçekleşirken, söz konusu dönemde boşananların sayısı Ardahan, Tunceli ve Bayburt'un nüfusunu geçti

  • Damatlar Alman, gelinler Özbek!

    Yaşam, 23 Şubat 2024

    Damatlar Alman, gelinler Özbek!

    Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 yılına ait evlenme ve boşanma istatistiklerini paylaştı. Buna göre, Türkiye'de geçen yıl 3 bin 716 Özbek kadın evlenirken, Özbek gelinler bu alanda Suriyelileri geride bırakarak zirveye yerleşti

  • TÜİK açıkladı! Evlenme 565 bin, boşanma 171 bin!

    Yaşam, 22 Şubat 2024

    TÜİK açıkladı! Evlenme 565 bin, boşanma 171 bin!

    Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 yılına ait evlenme ve boşanma istatistiklerini açıkladı. TÜİK'e göre, evlenen ve boşanan çiftlerin sayısı geçtiğimiz yıla göre azaldı. Bunun yanında her iki cinsiyette de ilk evlenme yaşının arttığı görüldü

    TÜİK'e göre gençlerin mutluluk oranı arttı

    Yaşam, 16 Şubat 2024

    TÜİK'e göre gençlerin mutluluk oranı arttı

    Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Yaşam Memnuniyeti Araştırması'nı yayımladı. Araştırmaya göre evli bireylerin, evli olmayan bireylere göre daha mutlu olduğu belirtildi. TÜİK, 18-24 yaş grubundaki mutluluk oranının 2022 yılına oranla 6,1 puan artarak yüzde 54'e yükseldiğini ifade etti. Bunun yanında her 100 kişiden 67'si geleceğinden umutlu olduğunu beyan etti

    Gelirde uçurum büyüyor

    Sosyal Güvenlik, 30 Ocak 2024

    Gelirde uçurum büyüyor

    Türkiye’de gelir dağılımındaki bozulma 2023 yılında artarak devam etti. Nüfusun en zengin yüzde 5’lik grubunun geliri, nüfusun yüzde 55’inin gelirine ulaştı. 2013 yılında en zengin yüzde 5’lik grubun geliri yüzde 45’in gelirinden daha azdı. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberi

  • Enflasyona göre maaş zammı senaryoları

    Sosyal Güvenlik, 02 Ocak 2024

    Enflasyona göre maaş zammı senaryoları

    2023 yılı enflasyon verileri yarın açıklanacak. Memur maaşları ve emekli aylıklarına ocak ayında yapılacak zam da belli olacak. İşçi ve esnaf emekli aylıklarına enflasyon farkının üzerine ilave zam yapılmazsa memur emekli aylıkları ile arada 12 puana yakın fark ortaya çıkacak. Peki enflasyona göre memur maaşları ve emekli aylıklarına ne kadar zam yapılacak? Habertürk’ten Ahmet Kıvanç enflasyon senaryolarına göre maaş zamlarını hesapladı

  • Sosyal koruma istatistikleri

    Gündem, 21 Aralık 2023

    Sosyal koruma istatistikleri

    TÜİK, 2022 yılına ait Sosyal Koruma İstatistikleri’ni açıkladı. Türkiye’nin geçtiğimiz yıl sosyal koruma harcaması bir önceki yıla göre yüzde 59.6 artış göstererek 1 trilyon 257 milyar 763 milyon TL oldu

  • İşsizlik oranı nasıl düştü?

    Sosyal Güvenlik, 13 Aralık 2023

    İşsizlik oranı nasıl düştü?

    Türkiye İstatistik Kurumu’nun istatistiklerine göre işsizlik oranı aylık bazda 2012 yılından bu yana en düşük seviyeye geriledi. Genç nüfustaki işsizlik oranı da 2014 yılından bu yana en düşük düzeyde seyrediyor. Peki istihdamdaki artış çalışma çağına giren nüfus artışına paralel mi gidiyor? İşsizlik oranı gerilerken, istihdam artarken SGK kayıtlarındaki sigortalı işçi sayısı neden azalıyor? Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, istihdam ve işsizlikteki son gelişmeleri analiz etti

    Asgari ücret 49 yılda ne oldu?

    Sosyal Güvenlik, 08 Aralık 2023

    Asgari ücret 49 yılda ne oldu?

    Asgari ücrete son 15 yıllık dönemde iki yıl hariç bir önceki yılın enflasyonunun üzerinde artış yapıldı. Ancak yıllık asgari ücretin kişi başına milli gelire oranında son 49 yılda dramatik bir düşüş yaşandı.  Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberi

    Eğitim ve sağlık harcamaları istatistikleri 2022

    Gündem, 07 Aralık 2023

    Eğitim ve sağlık harcamaları istatistikleri 2022

    TÜİK, 2022 yılına ait eğitim ve sağlık harcamaları istatistiklerini yayımladı. Buna göre 2022 yılında eğitime 2021 yılına göre yüzde 69.3 artışla 587 milyar 438 milyon TL harcarken, sağlık harcaması bir önceki yıla göre yüzde 71.5 artarak 606 milyar 835 milyon TL’ye yükseldi. Eğitim harcamalarının %79,1'i devlet tarafından finanse edilirken öğrenci başına eğitim harcaması 25 bin 143 TL oldu. Toplam sağlık harcamasının yüzde 76.4’ü genel devlet bütçesinden karşılanırken, kişi başına sağlık harcamamız yüzde 69.8 artarak 7 bin 141 TL oldu.

  • Maaşlarda 5 aylık enflasyon farkı

    Sosyal Güvenlik, 04 Aralık 2023

    Maaşlarda 5 aylık enflasyon farkı

    Türkiye İstatistik Kurumu kasım ayı enflasyonunu yüzde 3.28, 11 aylık enflasyonu yüzde 60.09 olarak açıkladı. Temmuz - kasım aylarını kapsayan 5 aylık dönemde enflasyon yüzde 35.24 olarak gerçekleşti. Merkez Bankası’nın yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 65. Peki 5 aylık dönemde maaşlarda ne kadar enflasyon farkı doğacak? Ocak ayında memur maaşlarına ve emekli aylıklarına ne kadar zam olacak? Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberi

  • O kişiler çocuk işçi çalıştıramaz

    Sosyal Güvenlik, 22 Kasım 2023

    O kişiler çocuk işçi çalıştıramaz

    Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye’de 15-17 yaş grubundaki çocukların yüzde 18.7’si bir işte çalışıyor. Çocuk işçilerin çalışma koşulları kurallara bağlanmış bulunuyor. Çocuk işçileri çalıştıracak işveren ve işveren vekillerinde de bazı koşullar aranıyor. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, çocuk işçilerin haklarını yazdı

  • İstihdamdaki 100 kişiden 23’ü kamuda

    Sosyal Güvenlik, 21 Kasım 2023

    İstihdamdaki 100 kişiden 23’ü kamuda

    Türkiye’de kamu sektöründe işçi, memur olarak çalışanların toplam sayısı 5.1 milyon kişiyi aştı. Sigortalı çalışan her 100 kişiden 23’ünü kamu personeli oluşturuyor. BAĞ-KUR’lular hariç tutulduğunda ise özel sektördeki her 4 kişiye karşılık kamuda 1 kişi istihdam ediliyor. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberi

    "Asgari" zammı ortalama ücrete yansıdı

    Sosyal Güvenlik, 16 Kasım 2023

    "Asgari" zammı ortalama ücrete yansıdı

    Asgari Ücret Tespit komisyonu 2024 yılında uygulanacak asgari ücreti belirlemek üzere aralık ayında toplanacak. Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilen ortalama kazanç verileri, asgari ücret zammının özellikle bu yıl ortalama ücretlere de yansıdığını gösteriyor. SGK’nın bu verileri, milyonlarca çalışanın asgari ücret zammını neden merak ettiğine de açıklık getiriyor. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, asgari ücretin ortalama ücretlere etkisini yazdı