Dünyanın en ünlü 12 çölü
Çöl deyince aklımıza Sahra gelir. Ancak gezegenimizde çok sayıda çöl var; kimileri soğuk kimileri ise sıcak. Çöl, kurak topraklar anlamına gelir ve dünya yüzeyinin yaklaşık üçte biri çöldür. Çöle gitmek ilk başta çok ilginç bir fikir gibi gelmeyebilir ancak çöller gezegenin en muazzam manzaralarına sahiptirler.
Dünyanın görülmeye değer 12 çölünü inceleyince, fikrinizi değiştirebilir ve gidip bizzat manzaralarına tanıklık etmek isteyebilirsiniz.
1- Antarktik Çölü: Dünyadaki en büyük çöl
13,8 milyon kilometrekare alanıyla dünyanın en büyük çölü olan Antarktik, yılda 51 mm’den daha az yağış alıyor. Pek misafirperver bir yer değil, dondurucu engin bir alan. Sayıları bin ile 5 bin arasında değişen araştırmacı dönemsel olarak çölde kalıyorlar.
NASIL GİDİLİR? En fazla uçuş, Buenos Aires’ten üç saatlik bir uçak yolculuğu ile ulaşılan Ushuaia’dan yapılıyor. Alternatif bir yol ise Şili’deki Punta Arenas’a gitmek ve Antarktika Yarımadası’ndaki havaalanına uçmak. Burada keşif gemilerine binebilirsiniz. Buzullar ve penguenler sizi karşılayacaktır.
HAYVAN TOPLULUĞU: Çölde çok sayıda penguen, balina, fok, albatros ve kutup kuşları yaşıyor.
2- Arktik Çölü: Karasal ekolojik bölge
Gezegenin tüm kuzeyini kaplayan Kuzey Kutbundaki Arktik Çölü, Kanada, Danimarka, Norveç, Rusya, İsveç ve ABD topraklarından oluşuyor. Çok kuvvetli rüzgarlar, sıfırın altındaki sıcaklıkları ve iklim değişikliğine karşı en savunmasız bölge olarak biliniyor. 161.400 kilometrekarelik alanıyla dünyanın en büyük çöllerinden biri. Buzullar, kar ve kayalardan oluşan çok soğuk bir yer.
NASIL GİDİLİR? Çölün bulunduğu tüm ülkelerden ulaşım sağlanabiliyor. En iyi yollar ise Norveç’te Svalbard, Oslo’dan Longyearbyen’e uçabilirsiniz. Svalbard’dan herhangi bir tekne çalışmaz, yürüyerek keşfe çıkmalısınız.
HAYVAN TOPLULUĞU: Fildişi martılarının en büyük kolonileri burada bulunuyor. Ayrıca kutup morsu, kutup kurdu, balina ve kutup tavşanları yaşıyor.
3- Sahra Çölü: Sıcak çöllerin en büyüğü
Dünyanın en ünlü çölü olan Sahra, kuzey Afrika’da bulunuyor ve sıcak çöllerin de en büyüğü. Yaklaşık olan ABD’nin yüzölçümü kadar. 13 ülkeyi kapsıyor. Öğlen saatlerinde aşırı derecede sıcak oluyor, geceleri ise dondurucu soğuk. 9,2 milyon kilometrekarelik kum yığını.
NASIL GİDİLİR? Marakeş’ten otobüs veya otomobil ile ulaşabilirsiniz. Genelde turistlerin şoförlü araç kiralamaları tavsiye ediliyor. Yolculuk 561 km ve yaklaşık 9 saat sürüyor.
HAYVAN TOPLULUĞU: Tropikal yayın balığı, kromitler, kobralar, cüce timsahlar, gerbil kemirgenleri, Arap tavşanı, Cape tavşanı ve çöl kirpisi gibi hayvanlar bulunuyor.
4- Arabistan Çölü: Asya’nın en büyük çölü
Arap Yarımadası’nda Yemen’den, Basra Körfezi’ne, Umman ve Ürdün’den Irak’a kadar uzanan Arap Çölü son derece büyük. Merkezinde Rub’al-Khali denilen ve dünyanın en büyük kesintisiz kum şeridi olan “Boş Bölge” yer alıyor. 2,33 milyon kilometrekarelik çöl Asya’nın en büyük çölü.
NASIL GİDİLİR? Suudi Arabistan’ın büyük bölümünü kaplayan çöle gitmenin en kolay yolu Jeddah veya Riyad’a uçakla ulaşmaktır.
HAYVAN TOPLULUĞU: Arap Afrika antilobu, kum kedisi, dağ ceylanı, Arap leoparı, Nubia dağ keçisi ve Hamadryasbabunu gibi çok sayıda hayvan burada yaşıyor.
5- Gobi Çölü: Dünyanın en büyük dinozor fosili alanı
Himalayaların kuru ve yağmurlu ikliminin gölgesindeki kurak Gobi Çölü, Çin’in kuzeybatısından Moğolistan’ın güneyine uzanıyor. Asya’nın en büyük çöllerinden biri olmasının yanı sıra eski İpek Yolu şehirleri de burada bulunuyor. Gobi, gezegende en uzun süredir yaşama ev sahipliği yapan yer, dünyanın en büyük dinozor fosili alanı. 1,295 milyon kilometrekarelik alanı kaplıyor.
NASIL GİDİLİR? Gobi Çölü’ne en kolay ulaşım için Moğolistan’ın başkenti Ulaanbaatar’a gidebilir, oradan iç hatlar uçuşuyla Dalanzadgad’a gidebilirsiniz. İndiğinizde araç kiralayarak çölü keşfedebilirsiniz.
HAYVAN TOPLULUĞU: Çöl leoparı, kara kuyruklu ceylan, Gobi engereği, Arap tavşanı, Gobi ayısı, Gobi dağ keçisi, vahşi Baktriya devesi gibi oldukça çeşitli bir habitata sahip.
6- Kalahari Çölü: Olağanüstü koşullarda yaşam
Kalahari, yarı kurak bir savana. Namibya, Botsvana ve Güney Afrika boyunca uzanıyor. Okavango Nehri, Kalahari’deki tek kalıcı su kaynağı. Çöl ve çalı bitkileri ile kaplı. 900 bin kilometrekarelik bir alana sahip.
NASIL GİDİLİR? Kalahari Çölü’nün en büyük bölümü Botsvana sınırları içinde kalıyor. Gaborone veya Maun’a uçarak çöle ulaşabilirsiniz.
HAYVAN TOPLULUĞU: Kalahari Çölü, vahşi yaşam zenginliği ile oldukça sıra dışı. Çölde siyah yeleli aslan, leopar, Afrika'nın nesli tükenmekte olan türleri yabani köpek, Güney Afrika ceylanı, mavi antilop, kırmızı inek antilobu, zebra, aslan, leopar ve çita yaşıyor.
7- Büyük Victoria Çölü: Kurak Avustralya
Büyük Victoria Çölü, Avustralya kıtasının güneyini ve batısını kaplıyor. Kum tepeleri, tuz gölleri, otlak ovaları ve sayısız fırtınası ile bilinir. Nüfus son derece seyrektir ve çöl 422.466 kilometre karedir.
NASIL GİDİLİR? Melbourne’dan AyersRock havaalanına uçarak çöle doğru yolculuğunuza başlayabilirsiniz.
HAYVAN TOPLULUĞU: Kangurular, papağanlar, yılanlar, develer ve bilbi tavşanlarını görebilirsiniz.
8- Patagonya Çölü: Arjantin’in dev çölü
Atlantik okyanusu ile And Dağları arasında kalan Patagonya çölü, Güney Amerika’nın en büyük kurak alanı. Arjantin ve Şili topraklarındaki Patagonya bölgesinde bulunan çölün toplam yüzölçümü 673 bin kilometrekare.
NASIL GİDİLİR? Arjantin’de Mendoza’dan Patagonya’nın Ingeniero Jacobacci ve San Carlos de Bariloche otobüsleriyle 23 saat süren bir yolculuk gerekiyor.
HAYVAN TOPLULUĞU: Kendine özel bir habitatı bulunan çölde çukur baykuş, tuco-tuco, mara, cüce armadilo, Patagonya gelinciği, puma, Patagonya gri tilkisi, çöl iguanası, batı şerit yılanı ve çeşitli kartal ve şahin türleri bulunuyor.
9- Namib Çölü: Dünyanın en eski çölü
Dünyanın en eski çölü olan Namib, güney Afrika’da Namibya, Angola ve Güney Afrika Cumhuriyeti topraklarına yayılan dev bir kum birikintisi. Denize kıyısı olan ancak yağış almayan oldukça sıra dışı bir coğrafya. 1900 km deniz kıyısı hiç bitmeyen bir plaj gibi. Olağanüstü hayvanların yaşadığı bu kum denizinin toplam alanı 81 bin kilometrekare.
NASIL GİDİLİR? Namib Çölü’ne gitmenin en kolay yolu uçak. Johannesburg’dan Windhoek’e aktarma yaparak Swakompmund’a giden küçük uçakları ya da Walvis Körfezi’ne gidiş seçeneklerini değerlendirebilirsiniz.
HAYVAN TOPLULUĞU: Babun, leopar, çita, kahverengi ve benekli sırtlan, kaya antilobu, Afrika antilobu, keseli antilop, Cape ve yarasa kulaklı tilki, Hartmann zebrası ve vahşi çöl atları bu inanılmaz coğrafyanın sakinleri.
10- Thar Çölü: Hindistan’ın en kırılgan ekosistemi
En kuru, en sıcak, en büyük çöl olmasa da renkli kültürleri olan insan topluluklarına ev sahipliği yapmasıyla ünlü, oldukça özel bir çöl olan Thar, Hindistan’ın kuzey batısında yer alıyor. Rajasthan, Haryana, Punjab ve Gujarat eyaletlerine yayılarak üzerinde yaşayan kültürlerin inşa ettiği görkemli kale ve saraylara da ev sahipliği yapmaktadır. 200 bin kilometrekarelik Thar’ın en büyük özelliği insan nüfusunun tüm diğer çöllerden fazla olmasıdır.
NASIL GİDLİR? En yakın havaalanı olan Jaisalmer, Rajasthan'da. Udaipur ve Delhi gibi şehirlerden günlük olarak gelen birkaç iç hat uçuşu bulunuyor. Hindistan'ın farklı yerlerinden Bikaner, Jaisalmer ve Barmer kasabalarına tren seferleri var. Yolcu treni hizmetleri Hindistan Demiryolları tarafından sağlanıyor. Jaipur, Jodhpur ve Udaipur şehirlerinden de otobüs seferleri ile gitmek mümkün.
HAYVAN TOPLULUĞU: Thar Çölü’nde sürüngenler, çöl akrepleri, firavun faresi, kızıl tilki, chinkara ceylanı, şahin türleri, Hint toy kuşu, blackbuckceylanı ve birkaç yaban kedisi türü yaşıyor.
11- Büyük Havza Çölü: ABD’nin en büyük çölü
Doğuda Rocky Dağları, batıda Sierra Nevada, güneyde Sonoran ve Mojave çölleri, kuzeyde Kolombiya Platosu ile çevrili olan Büyük Havza Çölü, ABD’deki en büyük kurak alan. Kuzey Amerika’nın en alçak noktası olan Ölüm Vadisi de Mojave’de bulunuyor. Burası dünya üzerinde sıcaklığın en yüksek ölçümlendiği yer ve Ölüm Vadisi’ni geçmek son derece tehlikeli olabiliyor. Büyük Havza Çölü, 541 bin kilometrekare yüzölçümüyle ülkenin önemli bir kısmını kaplıyor. Yaz aylarındaki kavurucu kuru sıcak, kışın dondurucu soğuğa dönüşüyor.
NASIL GİDİLİR? Büyük Havza Çölü Ulusal Park’ına LasVegas’tan otobüsle ulaşılabilir.
HAYVAN TOPLULUĞU: Dar bir habitat bulunuyor, katır geyiği, pronghorn antilobu, büyük boynuz koyunu ve sarı göbekli dağ sıçanı görülebiliyor.
12- Atacama Çölü: Gezegenin en kuru yeri
Buz çöllerinden sonra, dünya üzerinde en az yağış alan yer Atacama Çölü’dür. Peru, Bolivya, Arjantin ve Şili’ye kadar uzanır. Büyüklüğü sadece 104 bin kilometrekaredir. Kuzeyden güneye uzunluğu 1100 km’dir. Pek çok tuz gölü bulunsa da hemen hemen hiç bitki bulunmaz. Aşırı kuru olması nedeniyle NASA’nın en önemli gözlemevleri, neredeyse tüm yıl bulut görülmeyen Atacama’da konuşlandırılmıştır.
NASIL GİDİLİR? Santiago’ya uçup El LoaCalama’ya aktarma yapabilirsiniz. Buradan otobüslerle veya kiralık araçlarla San Oedro de Atacama’ya ulaşabilirsiniz. Günlük olarak otobüs seferleri yapılıyor.
HAYVAN TOPLULUĞU: And flamingoları, sinek kuşları ve serçeler gibi çok çeşitli kuşların yanı sıra okyanus kıyısındaki kuru alanlarda yaşayan iguanalar, lav kertenkeleleri, tuz düz kertenkeleleri (Liolaemus)Atacama’nın ev sahipleridir.
